Son illərdə Azərbaycan, Orta Dəhliz vasitəsilə tranzit daşımaların həcmini əhəmiyyətli dərəcədə artıraraq, beynəlxalq nəqliyyat və logistika mərkəzinə çevrilmişdir. Bu məqalədə, Orta Dəhlizin inkişafı, tranzit daşımaların statistik göstəriciləri və Azərbaycanın bu sahədəki uğurları ətraflı şəkildə araşdırılacaqdır.
Orta Dəhlizin Əhəmiyyəti
Orta Dəhliz, Çindən başlayaraq Qazaxıstan, Xəzər dənizi, Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üzərindən Avropaya qədər uzanan beynəlxalq nəqliyyat marşrutudur. Bu dəhliz, Asiya və Avropa arasında yük daşımalarının sürətləndirilməsi və logistika xərclərinin azaldılması baxımından strateji əhəmiyyətə malikdir.
Tranzit Daşımaların Statistikası
Azərbaycan üzərindən keçən tranzit daşımaların həcmi son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. 2024-cü ildə “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC (ADY) ümumilikdə 18,5 milyon ton yük daşımışdır ki, bunun 7,3 milyon tonu tranzit yüklərin payına düşür. Bu, 2023-cü illə müqayisədə tranzit yüklərin həcminin 5,7% artması deməkdir. İdxal daşımaları isə 10% artaraq 5,2 milyon tona çatmışdır.
Aşağıdakı cədvəldə 2023 və 2024-cü illər üzrə tranzit və idxal daşımalarının həcmi göstərilmişdir:
| Yük Növü | 2023-cü il (milyon ton) | 2024-cü il (milyon ton) | Artım (%) |
|---|---|---|---|
| Tranzit Yüklər | 6,9 | 7,3 | 5,7 |
| İdxal Yükləri | 4,7 | 5,2 | 10 |
Əsas Yük Növləri
Tranzit daşımalarında əsas yeri neft və neft məhsulları tutur. 2024-cü ildə bu kateqoriyada 2,8 milyon ton yük daşınmışdır ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 11% artım deməkdir. Metal və ağac məhsullarının daşınmasında da müvafiq olaraq 8% və 26% artım müşahidə edilmişdir.
İnfrastrukturun İnkişafı
Orta Dəhlizin effektivliyinin artırılması məqsədilə Azərbaycan bir sıra infrastruktur layihələri həyata keçirmişdir. 2024-cü ildə Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu xəttinin modernizasiyası tamamlanmış və bu xəttin illik yükdaşıma qabiliyyəti 1 milyon tondan 5 milyon tona yüksəldilmişdir. Bu, yük daşımalarının daha sürətli və səmərəli şəkildə həyata keçirilməsinə imkan vermişdir.
Beynəlxalq Əməkdaşlıq
Azərbaycan, Orta Dəhlizin inkişafı üçün beynəlxalq tərəfdaşlarla sıx əməkdaşlıq edir. 2024-cü ildə Çin ilə aparılan danışıqlar nəticəsində, Sian şəhərindən Bakıya ilk konteyner blok qatarı cəmi 11 gün ərzində çatdırılmışdır. Ümumilikdə, 2024-cü ildə Çindən Azərbaycana 27 mindən çox konteyner daşınmışdır ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 25 dəfədən çox artım deməkdir.
Nəticə
Azərbaycan, Orta Dəhliz vasitəsilə tranzit daşımaların həcmini artıraraq, regionda mühüm nəqliyyat və logistika mərkəzinə çevrilmişdir. İnfrastrukturun inkişafı və beynəlxalq əməkdaşlıq sayəsində, ölkə Asiya və Avropa arasında yük daşımalarında əhəmiyyətli rol oynamağa davam edir.
